TEBA Gazetesi olarak Erbil Trafik Müdürlüğünün bu konuyla ilgili kararı ve önlemleri hakkında daha fazla bilgi edinmek üzere Erbil Trafik Müdürlüğü Sözcüsü Hemın Hamademin ile röportaj gerçekleştirdik.
İçişleri Bakanlığının kararının nedenleri hakkında Hemın Hamademin, “Uzun zaman oldu, 2014'ten beri hiçbir araba taksiye dönüştürülmedi. Şu anda sokakta taksi olarak kullanılan araçlar gerçekten eski ve uzun yıllardır kullanılıyor. Vatandaşlara ve daha yeni araçlara taksi sektörüne girme kapısını açmak için İçişleri Bakanlığı yeni araçlar hakkında kararı duyurdu. Yeni markaların taksilere dönüştürülmesi yönünde karar alındı.” ifadesinde bulundu.
“Kararın amacı, tek bir markanın taksi olabilmesi sonucu tekelleşmeyi önlemektir”
Taksiye dönüştürülecek araçlarla ilgili Trafik Müdürlüğü Sözcüsü Hamademin, “Kararın ardından İçişleri Bakanlığı, farklı markalara ait 89 tip benzinli aracın taksiye dönüştürüleceği, ayrıca 74 tip hybrid ve tam elektrikli aracın taksiye dönüştürüleceği tablo yayınladı. Bunun nedeni, tek bir markanın veya sadece birkaç aracın taksi olabilmesi sonucu tekelleşmeyi önlemektir. Taksi şoförleri ve vatandaşlar istedikleri araç türünü seçmekte özgürdür. Böylece bir tür aracı taksiye dönüştürme zorunluluğu yoktur. Daha ucuz bir aracı taksiye dönüştürmek isteyen maddi durumu iyi olmayan vatandaşlar olabilir. Başka biri, farklı bir marka ve fiyata sahip başka bir aracı taksiye dönüştürebilir. Taksi şoförlerine, sürücünün mali durumuna uygun herhangi bir aracı taksiye dönüştürme konusunda tam bir özgürlük tanınır.” dedi.
Hamademin, taksiler için elektrikli araçlara izin verilmesinin nedenine değinerek, “İki nedenden dolayı. Birincisi, İçişleri Bakanlığının insanları çevre dostu olarak adlandırılan ve çevreyi kirletmeyen elektrikli araçları ve hybrid araçları taksiye dönüştürmeye teşvik etmek için bir adımı. İkincisi, yakıt kullanmak istemeyen taksi şoförleri için çünkü bir taksi günlük olarak şehir içinde dolaşırken, elbette yakıt harcıyor, ancak hybrid veya tamamen elektrikliyse şoför, yakıt için kazancının yarısını tekrar ödemeyecek. İçişleri Bakanlığı, sürücülerin elektrikli araç kullanmaları için bir teşvik olarak hybrid araçları kullanmalarını destekledi çünkü şu anda araçlar açısından dünyanın yönü tamamen elektrik ve hybride doğru, sonra İçişleri Bakanlığı elektrikli ve hybrid araç kullanan sürücüleri destekliyor. Elektrikli bir arabayı taksiye dönüştüren bir kişi, benzinli bir arabayı taksiye dönüştüren bir kişiden daha karlı çünkü daha az ücret ödüyor. Araç tescili için küçük bir ücret, tabela içinse yaklaşık 200 bin dinarlık bir ödeme yapılıyor.” açıklamasında bulundu.
“Taksi sayısı hiçbir şekilde artırılmayacak”
Yeni taksilerin kayıt altına alınmasına ilişkin prosedürler hakkında Hamademin, “Taksi sayısı hiçbir şekilde artırılmayacak. Taksi sayısı aynı kalacak. Yeni bir araç taksiye nasıl dönüştürülebilir? Yeni araç için başka bir taksi numarası kullanmalısınız. Bu, artık kullanmak istemediğiniz bir taksi olduğu anlamına gelir. Burada hükümet, eskiden taksi olan ve artık taksi olarak çalışmak istemeyen araca ücretsiz bir numara veriyor. Örneğin, şoför arabasının artık taksi olmasını istemediğini ve onu özel bir taksiye dönüştürmek istediğini söylüyor. Araba çok eskiyse ve muayeneden geçemezse, tekrar yola çıkmaya elverişli değilse, sahibi yalnızca plakadan yararlanacak. Aracın rengini istediği renge değiştirmeli, istediği rengi seçmekte özgür, sadece taksinin rengi olmamalı. Yani, bir arabanın daha önce beyaz olması ve daha sonra taksiye dönüştürülmesi nedeniyle tekrar aynı renge dönüştürmesi gerekmiyor. Daha önce taksideki numara, yeni taksideki numarayla aynıdır, yani işlem eski model taksiden yeni model taksiye numara aktarma işlemi. Şimdi süreç yürürlüğe girdi, çok sayıda taksi sahibi şu anda işlem sürecinde ve ilk yeni taksi sokağa çıktı, izin verildi. İşlemler ve bundan sonraki önlemler devam edecek. 07 Mayıs 2025'te ilk hybrid araç taksiye dönüştürüldü.” ifadelerini kullandı.
Gelecekte taksi sayısını artırma planları olup olmadığına ilişkin soruyu yanıtlayan Erbil Trafik Müdürlüğü Sözcüsü, “Hayır, çünkü Erbil'deki taksi sayısı yeterli. Daha fazla taksiye ihtiyacımız yok. Şu anki taksi sayısı az değil, tek işlem plakanın daha yüksek model bir araca aktarılacak olması. Ancak taksi sayısı artmayacak.” dedi.
“2023, 2024 ve 2025 model araçların taksiye dönüştürülmesine izin verilecek”
Taksiye dönüşmesine izin verilen araç modellerine ilişkin Hemın Hamademin, “Taksiye dönüştürülmesine izin verilen araç modelleri, 2023, 2024 ve 2025 modelleridir, ancak yukarıdaki modellerin altındakiler taksiye dönüştürülemeyecek. Yani, geçici numaralı araçlar taksiye dönüştürülecek ve kayıtlı araçlar taksiye dönüştürülecek. Ayrıca, taksiye dönüştürülen ve izin alındıktan sonra tescil edilen ve arabalarını taksi rengine boyayan araçların boya renginin belirli bir koda sahip olması gerekiyor.” açıklamasında bulundu.
Söz konusu karara ilişkin Erbil’deki taksi satıcılarının ve alıcılarının görüşlerini almak üzere taksi satıcısı Hacı Yusuf ile röportaj gerçekleştirdik. Hacı Yusuf, “Bildiğiniz üzere İçişleri Bakanlığı son günlerde eski araç sahiplerinin lehine bir karar yayınladı, bu nedenle eski araçların fiyatı önemli ölçüde arttı. Arabayı muayeneye götürüp daha sonra kendi adınıza değiştirmeniz gerekiyor. Hybrid aracı taksiye çevirmek istiyorsanız eski taksinin numarasını yeni taksiye çevirmeniz gerekiyor. Daha sonra, eğer hybrid bir arabayı taksiye çevirmek istiyorsanız, önce kendi adınıza çevirmeniz ve ardından eski taksinin numaralarını yeni taksiye çevirmeniz gerekiyor. Ayrıca aracın birkaç kez muayeneye götürülmesi gerekiyor, bir kez taksiye çevrildikten sonra muayeneye ve bir kez de trafik şubeye götürülmesi gerekiyor, ancak vatandaş bunu kolay bir iş olarak algılıyor.” ifadesinde bulundu.
Hacı Yusuf, “Kararın taksi piyasasına etkili olduğu yönündeki söylentiler doğru, evet ancak vatandaşların bahsettiği şekilde değil. Ayrıca, muayeneden geçmeyen araçları Kürdistan Bölgesi Hükümeti vatandaşlardan belirli bir miktar para karşılığı alacak ve yalnızca plakayı araç sahibine iade edecek.” ifadesinde bulundu.
Kararla birlikte taksi plaka fiyatlarının yükseldiği yönündeki söylemlere ilişkin Hacı Yusuf, "Geçtiğimiz günlerde plakaların fiyatı 3 bin 600 ila 3 bin 700 dolar arasındaydı, şimdiye kadar satılan en yüksek fiyat 4 bin 200 dolardı. Ancak şimdi fiyat düştü. Yenilenmeyen eski plakaların fiyatı yaklaşık 3 bin dolara mal oluyor. Çünkü yenilemek için yaklaşık 500 dolar da gerekiyor." diye konuştu.
“Hybrid araçlar çevre için yararlı, ancak…”
Hacı Yusuf son olarak, "Çevre dostu olarak adlandırılan hybrid araçlar çevre için yararlı ve çevremiz daha temiz olacak. Ancak bu hybrid arabaların arızalandığında tamir etmek isterseniz yedek parçaları yoktur." dedi.