"Erbil Büyük Mezarlığı"

Mehmet Ferit Erbiloğlu ile 8 Köşe programında Erbil’in sembolü haline gelen en eski mezar “Erbil Büyük Mezarlığının” durumu ele alındı. Programa mezarlığın bakımsızlığından şikayetçi olup, restorasyonu için mücadele veren Erbil Kalesi Derneği İlişkiler Sorumlusu Aktivist Muştak Abdullah Tofik ve mezarlıkların İslamiyet’te önemine değinen Küreciler Camii Hatibi Molla Vuşyar Haydar konuk oldu.

Büyük Mezarlığın neden önemli olduğu hakkında açıklama yapan Muştak Abdullah Tofik, “Sizin de bildiğiniz üzere Erbil’de 60’lar 70’lerden sonra kentin maksatlı ya da değil demografik yapısı değişti. Şimdi ise kalemiz var o da tarihi bir mekan oldu, oraya da normal günlerde çıkmak istediğimizde izin vermiyorlar, cuma namazı için izin veriliyor. Var-yok şimdilik elimizde mezarlığımız kaldı. Bu kabirlerde kimler var?” diyerek akrabalarını ve ailesinin kabirlerinin orada olduğunu ifade etti.

Mezarlıkların kendisinin mazisi, kimliği olduğunu belirten Muştak Tofik, “Sen nasıl Erbilli’sin, ispatın ne diye sorduklarında, soranı mezarlığa götürüyorum ve benim aileme ait mezarlıkları gösterip ona ait neyin orada var olduğunu soruyorum.” dedi.

İmam Muhammet Mezarlığının da çok eski tarihlere Sultan Muzaffereddin Gökbörü’nün döneminden kalma bir mezarlık olduğunu dile getiren Tofik, kentteki diğer mezarlıkların çok eski bir tarihe dayanmadığını belirtti.

Küreciler Camii Hatibi Molla Vuşyar ise İslamiyet’te mezarlıkların çok büyük bir öneminin olduğunu ve insana büyük bir kıymet verildiğini bazı ayet ve hadisleri dile getirerek ifade etti. Molla Vuşyar, “Allah insana kıymet vermiştir ve saygı göstermiştir, peki neyle; akılla, ilimle, konuşmayla.” dedi.

Molla Vuşyar Haydar, İslamiyet’te, ölmüş birinin kıymetini Hz. Muhammed’in (SAV) buyurduğu hadislerden verdiği örnekle şöyle anlatmıştır:

“Ölünün kemiğini kırmak, onu diri iken kırmak gibidir.’ diye buyurmuştur. O kişi hayatta olsa kendisini belki savunacak ama ölünün hiçbir hareketi savunması yok. Peygamberimiz (SAV) buyurdular ki; "Bir ateş koru veya bir kılıç üzerinde yürümek veya ayakkabımı ayağımla dikmek, bana bir Müslümanın kabri üzerinde yürümekten daha sevimlidir. Ha kabirler arasında abdestimi bozmuşum, ha çarşı ortasında.”

Mezarlığın temiz tutulması ve tamiri için birçok kurumla iletişime geçen Muştak Tofik, mezarlıkların korunması için verdiği mücadele sürecini, “7-8 yıl önce bir hamle yapmıştım. Ama en son birkaç gün önce kirli manzarayla karşılaşınca şok olduk. Bir taraftan temizlerken diğer taraftan tekrar kirletilmişti. Biz de fotoğraf çekip, sosyal medyada paylaştık. Bu kez çok sayıda insan tepki gösterdi. Valiye ve sorumlulara durum yetişti. Erbil’in en eski isimlerinin kabirleri bu mezarlıkta. Bu nedenle temizlemeye başladılar. Meseleyi büyütmemem için rica ettiler, biz temizleriz dediler. Peki neden bu duruma kadar gelmesini beklediniz?” diyerek anlattı.

Irak Kürdistan Bölgesi Yönetimi Bölge Bakanı, yetkili birçok isim ve TİKA ile görüşmeler ve mezarlığın tamiri için birçok başvurunun yapıldığı süreç ayrıca sonrasına ilişkin Tofik, “2020 yılında Erbil Kalesi Derneği olarak kendimiz kalkıştık bu işe. Arkadaşlarımız yurtdışından yardım yolladı. Erbil’den de yardım eden çok sayıda kişi ismini vermemizi istemiyor. Altı bin dolar biriktirdik.” diyerek yaptıkları çalışmalardan ve işlemlerden bahsetti.

Mezarlığın büyük olması sebebiyle TİKA’ya teklifte bulunduklarını belirten Muştak Tofik, TİKA’nın istenilenden daha fazlasını projede yapacaklarını söylediğini ifade etti. Ancak 2021 yılı Nisan ayında belirlenen proje için başvurulara başladığını söyleyen Muştak Tofik, 5 ay boyunca projenin IKBY hükümet kurum ve kuruluşlarca onaylanması için mücadele verdiğini, sonunda onayları alabildiğini ancak son anda projenin başladığı gün engellediğini dile getirdi.

Konunun programda ele alınmasının ardından, Erbil Belediyesi, mezarlıkta temizlik işlerinin başladığını ve ileriki günlerde fidan dikimi yapılacağını duyurdu. Belediye ayrıca mezarlık çevresindeki ev ve iş yerlerine mezarlığın temiz tutulması yönünde uyarıda bulundu.