Temel gıdalardan vergi kaldırıldı-Peki fiyatları düştü mü?

IKBY Başbakanı Mesrur Barzani’nin imzasının yer aldığı açıklamada, “Rusya ile Ukrayna arasında yaşanan savaş nedeniyle temel gıda ürünlerinde oluşacak herhangi bir krizde fiyatların yükselmesini önlemek amacıyla ilgili bakanlıkların gümrük vergisinin 2 aylık süreyle kaldırılması önerisi kabul edildi.” ifadeleri yer aldı.

Açıklamaya göre un, pirinç, ayçiçek yağı, mısır yağı, doymuş bitkisel yağ, trans yağ, çay, şeker, nohut, mercimek, bakla, fasulye, maş fasulye ve her türlü bebek sütü ürünlerinden alınan vergi kaldırılacak.

IKBY Bakanlar Kurulu, 6 Nisan’da gerçekleştirdiği toplantı sonrası yayınladığı bildiride şu sözlere yer verdi: 

“Kürdistan Bölgesi'nin Rusya-Ukrayna savaşının beklenen ekonomik sonuçlarıyla yüzleşme hazırlıkları özellikle buğday ve temel gıda ürünlerinin ithalatı hakkında görüşmeler yapıldı. Bakanlar Kurulu, ilgili tarafların gıda ürünlerinin fiyatlarının yükselmemesi ve vatandaşlara yük oluşmaması için temel gıda tedariklerinde gerekli önlemleri almaya hazırlanmanın önemini vurguladı.”

Bu yılın Şubat ayında gıda fiyatları dünya pazarlarında, Irak'ta ve Bölge’de en yüksek seviyeye ulaşarak, geçen yıla göre %20,8 arttı, bu da geçen yıllarda gıda fiyatlarında yaşanan en hızlı artış oldu. Bu artış yakıt fiyatlarındaki yükseliş ve Rusya-Ukrayna savaşı nedeniyle yaşandı. Irak ile Bölge’deki gıda fiyatlarında yaşanan artış dünya piyasalarında yaşanan artışın 2 katı hatta daha fazlasıydı. 

Temel gıda ürünlerinin ithalatında ödenen vergileri kaldırma kararı 17 Nisan'da yürürlüğe girdi. TEBA Gazetesi olarak bu kararın etkisini öğrenmek amacıyla gıda malzemelerinin satıldığı pazardaki birkaç esnafla görüştük.

Sözlerine bu kararın etkisini anlatarak başlayan, Erbil’de gıda ürünleri satan Said Hatem, “Şimdiye kadar gıda fiyatlarında düşüş yaşanmadı. Rusya ile Ukrayna savaşının başlangıcında fiyatlar önemli ölçüde arttı. Gıda fiyatları daha sonra aşama aşama azaldı ama, savaştan öncesine göre fiyatlar hala yüksek. Güya gıda ithalatındaki verginin kaldırılması için karar alınmış, şimdiye kadar pazarlarda gıda fiyatları düşmedi, fiyatları hala yüksek.” dedi.

TEBA muhabirinin ‘Gıda pazarlarındaki fiyatlar neden şimdiye kadar düşmedi?’ sorusunu Hatem, “Rusya ile Ukrayna savaşının başlamasıyla yüksek fiyatlara çok ürün ithal edildi. Şimdi depolar gıda dolu, ticaret yapanlar satın aldıklarını yüksek fiyata pazarlamak zorunda çünkü yüksek fiyata satın alınmış. Biz de esnaf olarak bu tüccarlardan gıdaları yüksek fiyata alıp yüksek fiyata satmak zorundayız. Depolarda saklanan gıdaların tamamı bitmezse gıda fiyatları düşmez. Biz de gıda fiyatlarını düşürmek için tüccarların ucuz bir fiyata yeni gıdalar getirmesini beklemek zorundayız.” şeklinde yanıtladı.

“Maalesef Ramazan ayının başından bayrama yaklaştığımız bu zamana kadar pazarda durum çok kötü. Her sene bu zamanlarda insanlar pazarlara akın ederdi, ama bu yıl pazar neredeyse boş.” diyen Hatem, sözlerini şu şekilde sürdürdü:

“Pazarın boş olmasının birkaç sebebi var. Birincisi, iki ülke arasındaki savaşın başladığı ilk dönemde insanlar korkmaya başlayıp pazarlarda yiyecek kalmayacak diye tereddüde düştü. İnsanlar pazarlara gelerek bir yıllık temel gıda ürünü aldı, bu nedenle şimdi evlerde çok fazla gıda ürünü depolandı ve alışveriş yapmalarına gerek kalmadı. İkincisi, hükümet birkaç aydır vatandaşlara erzak dağıtıyor. Daha önce insanlar dağıtılan gıdaların kalitesiz olması nedeniyle hükümetin dağıttığı erzağı almıyordu, fakat pazarlardaki gıda fiyatlarının yükselmesi ve dağıtılanların kaliteli olması sebebiyle insanlar erzağı almak zorunda kalıyor. Üçüncü, Bölge’de bulunan memurların maaşlarının yavaş dağıtılması pazarı etkiledi. Gıda pazarlarını çok fazla etkilediğini de söyleyebilirim.”

Bölge’de gıda fiyatlarının yakın tarihte düşmesinin zor olduğunu söyleyen Hatem, “Söylediğim gibi tüccarlar yüksek fiyatlara çok fazla gıda aldı ve şu an depolarda duruyor, bu gıdalar alınan fiyatlara satılmazsa temel gıda ürünlerinin fiyatlarının düşmesi imkansız. Biz de gıda fiyatlarının düşmesini istiyoruz, fiyatlar düşerse pazarımızda canlılık olacak. Bizim tahminimizce fiyatlar yakın zamanda düşmeyecek.” değerlendirmesinde bulundu.

Muhammet Mahmud adındaki başka bir esnaf ise gıda fiyatlarının yüksekliğinden söz ederek, “Bu karar gümrükte uygulanmış olabilir fakat gıda fiyatları aynı, hiç düşmedi. Fiyatların yüksekliği nedeniyle pazarlarımızda işler çok düşük. Şüphesiz gıda fiyatlarındaki artış bizim elimizde olan bir şey değil. Rusya ile Ukrayna savaşı nedeniyle tüm dünyada gıda fiyatları yüksek. Bunun bir kısmı ülkeden gıda ürünlerinin ithalatına bağlı özellikle de yağ, şu anda üretimi azalmış bu nedenle fiyatı yükselmiş. Gıdalar ucuz fiyattan elimize geçmezse fiyatlar düşmeyecek. Ne yazık ki, gün geçtikçe gıda fiyatlarının pahalı olacağını söylüyorum ve bu bizim çıkarımıza değil. Bildiğiniz gibi Ramazan ayının sonlarındayız bayrama doğru gidiyoruz, maalesef çarşıda iş çok zayıf. Gıda fiyatlarının en kısa sürede düşmesini ve pazarımızın iyi olmasını diliyoruz.” ifadelerini kullandı.